در جامعه جدید زنان در عرصه‌های مختلف خواهان فرصت‌های مناسبی هستند تا بتوانند فعالیت‌های اجتماعی مختلفی داشته باشند؛ اتفاقی که در بسیاری از مواقع به آسانی رخ نمی‌دهد و دستیابی به این فرصت‌های مناسب نیازمند تلاش و کوشش بسیار است. یکی از این عرصه‌ها، حوزه ورزش است، اما توجه به ورزش زنان در کشور ما با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده و زنان تلاش بسیاری داشتند تا نگاه‌های منفی به ورزش آن‌ها از میان برود و بتوانند در عرصه‌های داخلی و خارجی در حوزه ورزش فعالیت کنند، اما یکی از دلایل اهمیت ورزش برای زنان به‌خصوص در عرصه همگانی، به ضرورت ورزش برای تأمین سلامت زنان برمی‌گردد که در صورت سالم‌بودن زنان، سلامت جامعه و سایر اقشار آن نیز تأمین می‌شود. با وجود این، حتی در ورزش همگانی نیز هنوز فرصت‌ها و فضاهای خوبی برای زنان وجود ندارد.

به مناسبت روز ورزش، در زمینه ورزش زنان و چالش‌ها و موانع این عرصه گفت‌وگویی داشتیم با طاهره طاهریان؛ رییس کارگروه ورزش معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری که سالیان درازی است در عرصه ورزش زنان فعالیت می‌کند.

-    بعد از انقلاب اسلامی از چه زمانی مسئولان به این نتیجه رسیدند که توجه بیشتری به ورزش زنان صورت گیرد و برای این حوزه ورزشی نهاد تعریف کردند؟
به دلیل فضای ورزشی قبل از انقلاب و فضایی که در ورزش دنیا وجود داشت، بعد از انقلاب یک نگاه منفی نسبت به ورزش زنان به‌وجود آمد، اما از دوره ریاست‌جمهوری آقای هاشمی‌رفسنجانی به ورزش زنان توجه شد و ایشان یکی از اولین افرادی بودند که تأکید داشتند زنان در فضای رقابتی و مسابقات جهانی حضور داشته باشند. در آن دولت در بعد ساختار، سازمان امور اداری و استخدامی ملزم شد تشکیلات و ساختاری برای ورزش زنان ایجاد کند. این ساختار ابتدا یک کمیته کاری بود که بعد تبدیل به اداره کل تربیت بدنی و سپس تبدیل به معاونت شد. این تغییر ساختار خیلی به رونق فعالیت‌های ورزشی زنان کمک کرد.

درواقع، رونق فعالیت‌های ورزشی زنان از سال‌های 66 و 67 آغاز شد و به‌تدریج نگاه‌ها در استان‌ها هم تغییر کرد؛ به‌طوری که ما در 8 استان معاون مدیرکل داشتیم. هیئت‌های ورزشی هم در استان‌ها و شهرستان‌ها فعال شدند و شرایط خاصی به‌وجود آمد. خود زنان هم در شهرستان‌ها به این تغییر نگاه کمک کردند.

متولیان ورزش زنان در کشور
-    خانم طاهریان بفرمایید در حال حاضر متولیان اصلی ورزش زنان در کشور ما چه سازمان‌ها و نهادهایی هستند؟
متولی اصلی ورزش کشور در بخش زنان، وزارت ورزش و جوانان است، اما بخش‌هایی در ورزش وجود دارد که سایر وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌ها نیز در آن دخیل هستند. مثلاً وزارت آموزش‌وپرورش عهده‌دار ورزش دانش‌آموزی است که در این مقطع، ورزش بیشتر شامل تربیت بدنی می‌شود و تلاش ما این است بچه‌ها را بیشتر از طریق بازی تربیت کنیم و آن‌ها را برای حرکات بنیادی و پایه فعال کنیم.

از سوی دیگر، وزارت علوم هم متولی ورزش دانشجویی و وزارت کار هم متولی ورزش کارگری است و سایر وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌ها نیز متولی ورزش افراد تحت پوشش خود هستند، اما ورزش ما در سطح حرفه‌ای بیشتر مربوط به فدراسیون‌ها و هیئت‌های ورزشی است.‌ به هر حال، همه این دستگاه‌ها در قبال ورزش زنان مسئولیت دارند. مسئول دیگر ورزش زنان شهرداری‌ها هستند که برای ارایه خدمات ورزشی و رفاهی بیشتر به مردم در سطح شهرها مسئولیت دارند.

-    ارتباط و همکاری امور بانوان وزارت ورزش و جوانان با کارگروه ورزش معاونت امور زنان و خانواده چگونه است؟
خانم شهریان؛ مشاور وزیر ورزش در امور بانوان، در کارگروه ما عضویت دارند و من هم در کارگروه زنان وزارت ورزش عضو هستم؛ ازاین‌رو، تعامل نزدیک و تنگاتنگی با هم داریم و برای پیشرفت ورزش زنان همکاری می‌کنیم. الان در دولت تدبیر و امید فرصت بسیار خوبی ایجاد شده است و شخص رییس‌جمهور هم توجه ویژه‌ای به فعالیت‌های ورزش زنان در ابعاد گوناگون دارند. همین‌طور، در معاونت امور زنان و خانواده توجه خاصی نسبت به ورزش زنان وجود دارد و کارگروهی با همین عنوان در همین معاونت تشکیل شده است. وزارت‌خانه‌های ورزش و جوانان، آموزش‌وپرورش و علوم، تحقیقات و فن‌آوری هم باید از این فرصت بیشتر استفاده کنند تا شرایط بهتری در بخش دانش‌آموزی و دانشجویی برای ورزش زنان ایجاد شود.

شهرداری باید فضاهای مناسبی برای ورزش همگانی زنان ایجاد کند
-    در بخش ورزش همگانی چطور؟؛ متولی ورزش همگانی زنان در کشور کجاست؟
علاوه بر وزارت ورزش که متولی اصلی است، شهرداری‌ها هم در زمینه ورزش همگانی مسئولیت دارند تا در سطح شهرها شرایطی را برای ورزش همگانی خانواده‌ها فراهم کنند تا سلامت مردم تأمین شود و مردم به‌عنوان یک ضرورت به ورزش توجه داشته باشند.

اعتقاد من این است که نباید ورزش همگانی را محدود به وزارت ورزش و معاونت همگانی کنیم، بلکه باید بسیج عمومی ایجاد شود؛ چون همه در قبال این امر مسئولیت دارند. شهرداری باید فضاهای مناسبی را ایجاد کنند تا زنان در طول روز به فعالیت‌های ورزشی بپردازند. اگر توقع داشته باشیم این کار تنها از طریق وزارت ورزش انجام شود، قطعاً نتایجی که به دنبال آن هستیم حاصل نخواهد شد، اما در صورت کمک دستگاه‌های مختلف، نتیجه بسیار مثبتی به‌دست می‌آید. به‌خصوص در مورد زنان که شرایط آن‌ها نسبت به مردان خاص است و نمی‌توانند در همه فضاها فعالیت کنند.

ورزش زنان به‌عنوان یک ضرورت مورد توجه قرار گرفته است
-    ارزیابی شما از وضعیت فعلی ورزش همگانی زنان چیست؟
نگاه به فعالیت‌های ورزشی زنان بعد از انقلاب نگاه مثبتی نبود، اما خوشبختانه تغییرات مثبتی طی این سال‌ها صورت پذیرفته و نگاه به فعالیت‌های ورزشی زنان به‌عنوان یک ضرورت مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، اگر به گذشته نگاه کنیم، می‌بینیم که شرایط امروز بسیار مثبت شده است، اما به عقیده من نیاز به کار بیشتری وجود دارد. اقشار مختلف زنان در محیط‌های کاری و در خانه و خانواده کارهای سختی انجام می‌دهند و به همین دلیل ما باید شرایطی برای زنان فراهم کنیم که حداقل یک‌ساعت در روز به فعالیت‌های ورزشی بپردازند تا سلامت آن‌ها تأمین شود.

باید شرایطی را فراهم کنیم که امکانات موجود برای زنان قابل دسترسی باشد و آن‌ها مجبور نباشند برای رسیدن به یک فضای مناسب ورزشی مسیرهای طولانی را بروند. خود زنان هم ضرورت ورزش همگانی را احساس کرده‌اند و علاقه و تقاضای آن‌ها برای این امر زیاد است.

به دنبال اصلاحات ساختاری در حوزه ورزش زنان هستیم
-    دولت فعلی چه برنامه‌هایی برای بهبود وضعیت ورزش همگانی زنان دارد؟
هم در کارگروه زنان وزارت ورزش، هم در معاونت زنان و خانواده به دنبال اصلاح قوانین و دستورالعمل‌هایی هستیم که بتواند به فعالیت‌های ورزشی زنان و ساختارهای ورزش زنان قوت دهد. این اصلاح قوانین کمک می‌کند مدیران زن بیشتری تربیت شوند و بیشتر مسئولیت‌ها را خود زنان در عرصه ورزش در دست بگیرند؛ زیرا ورزش زنان در بخش‌های مختلف مانند مربی‌گری، داوری‌ها، اداره‌کردن محل‌های ورزش زنان و... از ورزش مردان جداست. این کار را ورزات ورزش تعقیب می‌کند و ما هم حمایت می‌کنیم که ساختارها و دستورالعمل‌هایی که مانع فعالیت زنان است، تغییر کند. برای مثال اساسنامه فدراسیون‌های ورزشی مناسب فعالیت زنان نیست؛ چون در این‌جا زنان حق رأی ندارند و نایب‌رییسی آن‌ها قانون‌مند نیست. بنابراین، تلاش ما این است که این اصلاح صورت گیرد.

همچنین، به دنبال این هستیم که قوانینی که در وزارت کار برای ورزش کارگری وجود داشته یا دستورالعمل‌هایی که در حوزه ورزش کارکنان داشتیم را دوباره احیا کنیم. از سوی دیگر، تلاش می‌کنیم زنان و دختران روستایی از یک‌سری امکانات و فعالیت‌های ورزشی برخوردار باشند. وظایفی که ما دنبال می‌کنیم در قالب پیشنهاد به دستگاه مربوطه، اصلاح دستورالعمل‌ها و تغییر ساختارهاست. گاهی پیشنهاداتی داریم که به هیئت دولت می‌رود و از آن طریق پیگیری می‌شود؛ مانند مجوز ورزش برای کارکنان دولت که باید از طریق هیئت دولت صادر شود.

تلاش ما این است که زنان بیشتری وارد عرصه ورزش همگانی شوند، اما در زمینه ورزش قهرمانی نیز باید بین زنان و مردان شرایط عادلانه‌ای وجود داشته باشد. شرایط قهرمانی زنان و مردان متفاوت است و ما هم نمی‌گوییم از همه تسهیلات و امکانات به‌طور مساوی استفاده کنند، اما وقتی زنان در ورزش قهرمانی ورود پیدا می‌کنند باید امکانات و شرایط برای آن‌ها یکسان باشد. ما به دنبال ایجاد شرایط بهتری برای ورزش قهرمانی زنان هستیم تا زنان در این بخش نیز رشد بهتری داشته باشند. رییس‌جمهور هم در سخنرانی اخیر خود به ضرورت حضور زنان در ورزش قهرمانی اشاره داشتند. اگر می‌خواهیم ورزش قهرمانی ما رشد کند و در مجامع بین‌المللی حضور موفقی داشته باشیم، باید موقعیت بهتری را برای ورزش حرفه‌ای زنان ایجاد کنیم. البته، ما در معاونت امور زنان و خانواده کار اجرایی انجام نمی‌دهیم، اما وظیفه حمایتی داریم و معتقدیم زنان ما باید برای تأمین سلامتی خود به فعالیت‌های ورزشی در طول روز بپردازند.

زنان با وجود محدودیت‌ها حضور خوبی در عرصه‌های بین‌المللی دارند
-    وضعیت ورزش زنان ما در عرصه بین‌المللی چگونه است و در این عرصه با چه چالش‌هایی مواجه هستیم؟
ما نباید در عرصه‌های بین‌المللی خود را حتی با کشورهای آسیایی مقایسه کنیم؛ چون شرایط ما خاص است؛ از یک سو باید با پوشش در مسابقات حاضر شویم و از سوی دیگر، در خانه و خانواده هم وظایفی داریم که باید به این وظایف رسیدگی کنیم. با وجود تمام محدودیت‌ها و مشکلاتی که در فدراسیون‌های جهانی به دلیل نوع پوشش ما ایجاد می‌کنند شرایط قهرمانی زنان ما در وضعیت خوبی قرار دارد.

فدراسیون اسلامی ورزش زنان هم به رونق قهرمانی زنان ما کمک کرد و بسیاری از نتایجی که امروز در حوزه ورزش قهرمانی زنان می‌بینیم، حاصل کار آن فدراسیون است که متأسفانه تعطیل شد. اگر این فدراسیون به کار خود ادامه می‌داد به یقین میزان قهرمانی زنان ما چند برابر می‌شد؛ چون ما در برخی از رشته‌های ورزشی در مجامع بین‌المللی نمی‌توانیم حضور داشته باشیم، اما این فدراسیون هر 4 سال یک‌بار بین زنان مسلمان مسابقاتی را برگزار می‌کرد که این مسئله باعث رونق قهرمانی بود. به‌طورکلی، با توجه به کم‌توجهی‌هایی که به فعالیت‌های ورزشی زنان می‌شود و از امکاناتی که در کشور وجود دارد به‌طور یکسان با مردان استفاده نمی‌کنند، باز هم حضور خوبی در میادین بین‌المللی داشته‌ایم.

-    در حال حاضر ایران با سایر کشورهای اسلامی در حوزه ورزش زنان مشارکت دارد؟
الان ایران فعالیت مشترکی با کشورهای اسلامی انجام نمی‌دهد؛ چون دیگر مسابقات فدراسیون اسلامی ورزش زنان انجام نشد. ممکن است دو کشور اسلامی رابطه‌ای در رفت‌وآمد مربی‌ها یا مسابقات دو جانبه‌ای داشته باشند، اما تشکلی وجود ندارد که زنان مسلمان سراسر جهان بتوانند با رعایت موازین شرعی و ارزش‌های اسلامی با هم رقابت کنند.

زنان ورزشکار نیاز به امکانات ویژه‌تری دارند
-    به نظر شما در حال حاضر چه چشم‌اندازهایی برای ورزش قهرمانی بانوان وجود دارد و چه برنامه‌ریزی‌هایی در این عرصه صورت گرفته است؟
کمیته ملی المپیک موظف به ایجاد تدارکات و تأمین اعتبارات لازم برای ورزش زنان است و باید برنامه داشته باشد که می‌خواهیم در سال‌های آینده در چه رشته‌هایی و با چه شرایطی در رقابت‌های بین‌المللی حضور داشته باشیم. متأسفانه وقتی راجع‌به ورزش زنان صحبت می‌شود، می‌گویند تفاوتی بین ورزش مردان و زنان نیست؛ درحالی‌که تفاوت زیادی در این حوزه وجود دارد. در ورزش قهرمانی یک مرد می‌تواند راحت‌تر پیشرفت کند، اما برای یک زن ممکن است محدودیت‌هایی به‌وجود بیاید مثل این‌که ازدواج کند یا باردار شود.

باید برای زنان شرایط خاصی برای پرداختن به ورزش قهرمانی ایجاد شود. مردان می‌توانند از همه امکانات استفاده کنند و در ملأعام به فعالیت‌های ورزشی بپردازند، اما زنان نیاز به امکانات ویژه‌تری دارند به‌خصوص در شهرستان‌ها که نگاه‌های فرهنگی متفاوت است. باید شرایطی برای زنان فراهم کنیم که به راحتی در فضای مناسب خود ورزش کنند. اگر یک نگاه منفی فرهنگی وجود دارد، باید همین دستگاه‌ها کمک کنند و این نگاه را تغییر دهند؛ یعنی اگر در جایی شرایط عادلانه‌ای وجود نداشته باشد، مسئولین باید در ایجاد این شرایط کمک کنند. اگر می‌خواهیم ورزش همگانی قوی شود، باید ساختار این ورزش را تقویت کنیم.

سال 66 در استان فارس زنانی که به ورزش همگانی می‌پرداختند بیشتر از مردان بودند. این علاقه‌مندی خودشان بود و برایشان برنامه‌ریزی می‌کردند. درست است که زنان خودشان هم باید طالب فضاهای ورزشی باشند، اما ما هم باید شرایط لازم را برای آن‌ها فراهم کنیم. ممکن است در یک فدراسیون شرایط برابری در ورزش زنان و مردان وجود داشته باشد که آن هم به نگاه مثبت رییس آن فدراسیون برمی‌گردد، نه این که ساختاری باشد.

منبع: مهر خانه