ماه رمضان یکی از مناسبت‌هایی است که مردم استان همدان برای آن ارج و احترام ویژه قائل بوده و از دیرباز تاکنون آن را با آداب‌ورسوم خاصی برگزار کرده‌اند.

مردم مؤمن همدان همانند خداجویان دیگر نقاط کشور پهناور ایران اسلامی مناسبت‌های ویژه مذهبی و ملی را با آداب و سنن ویژه‌ای برگزار می‌کنند.

براساس بررسی ها قدمت سنت‌های ویژه ماه رمضان در همدان به تاریخ اسلام برمی‌گردد و همه‌ساله مردم استان همدان چند روز مانده به آغاز رمضان به استقبال این ماه می‌روند، که این استقبال آیین پیشباز از ماه رمضان نامیده می‌شود.

مردم برای آمادگی هر چه بیشتر و گرفتن روزه در ماه رمضان، روزهای اول، پانزدهم و آخر ماه شعبان را روزه می‌گیرند آیین استقبال به این صورت است که مردم برای آمادگی هر چه بیشتر و گرفتن روزه در ماه رمضان، روزهای اول، پانزدهم و آخر ماه شعبان را روزه می‌گیرند.

مردم همدان بر این باورند افرادی که این سه روز را روزه بگیرند، اجر و ثواب آن برابر با روزه یک ماه رمضان است و این اعتقاد به حدی در نزد مردم همدان ریشه دارد، که بیشتر آنان این سه روز را روزه می‌گیرند.

یکی دیگر از آداب و رسوم اهالی همدان «کلوخ اندازان» نام دارد که درآن مردم استان همدان روز آخر ماه شعبان را کلوخ اندازان می‌گویند و  در این روزمردم شادی‌کنان با تهیه و پخت غذایی مخصوص به‌نام کباب سرداشی سفره خود را برای اطعام نیازمندان و فقرا پهن می‌کنند و در روزهایی که ماه شعبان در روزهای خوب آب و هوایی قرار دارد به دل طبیعت رفته و این روز را در جمع دوستانه سپری می کنند.

همدانی‌ها کباب سرداشی را از مخلوط گوشت چرخ کرده، سیب زمینی، پیاز، تخم‌مرغ، ادویه و گوجه فرنگی تهیه می‌کنند و مراسم کلوخ اندازان از اول تا پایان روز آخر شعبان ادامه دارد و پس از آن مردم، آماده روزه‌داری در ماه مبارک رمضان می‌شوند.

همدانی‌ها در آخرین جمعه ماه شعبان با برگزاری آیین «کلوخ‌اندازان» به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند یک کارشناس مردم‌شناسی در میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با اشاره به آداب و رسوم ویژه مردم همدان برای ورود به ماه مبارک رمضان گفت: بر اساس اسناد موجود در کتاب‌ها و دست‌نوشته‌ها، در گذشته رسم بر این بود که همدانی‌ها در آخرین جمعه ماه شعبان با برگزاری آیین «کلوخ‌اندازان» به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند.

فریبا نعمتی افزود: در آیین «کلوخ‌اندازان» بزرگترهای فامیل، همه نزدیکان را دعوت کرده و با پخت غذاهای معروف محلی آنها را دور هم جمع می‌کردند.

وی گفت: همچنین مردم استان همدان چند روز مانده به آغاز ماه رمضان به استقبال این ماه می‌روند، که این استقبال «آیین پیشباز» از ماه رمضان نامیده می‌شود.

این کارشناس مردم‌شناسی افزود: مناجات‌خوانی در پشت بام‌ها، زمزمه دعای سحر و نشست‌های دوره‌ای قرائت قرآن به ویژه برای بانوان از دیگر آداب‌ورسوم مردم همدان در زمان‌های قدیم بوده است که امروزه به دلیل گسترش رسانه‌های جمعی برخی از این آیین‌ها به فراموشی سپرده شده است.

کارشناس مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با اشاره به اینکه از مهم‌ترین کارهای مردم همدان در ماه مبارک رمضان سال‌های گذشته، غباروبی مساجد توسط متولیان برای استقبال از نمازگزاران بوده که این اقدام بیشتر در روستاها و شهرهای مقید صورت می‌گرفت و هنوز نیز این رسم فراموش نشده است، عنوان کرد: مبلغان حوزه‌های علمیه نیز به روستاها و شهرها رفته و اقداماتی در رابطه با تعلیمات دینی انجام می‌دادند.

معتمدین محل به‌عنوان جارچی روی پشت بام‌ها رفته و اذان سحر و افطار را سرمی‌دادند 

وی عنوان کرد: با توجه به اینکه در سال‌های گذشته از رادیو و تلویزیون خبری نبود، در همدان معتمدین محل به‌عنوان جارچی روی پشت بام‌ها رفته و اذان سحر و افطار را سرمی‌دادند و در هنگام سحر قبل از اذان نیز سحرخوانی می‌کردند.

نعمتی در ادامه با اشاره به غذاهای معروف در ماه مبارک رمضان در همدان عنوان کرد: در گذشته هر نقطه‌ای غذای ویژه‌ای داشت اما معمولا بیشتر افراد در هنگام سحر از غذاهایی که در طول روز بیشتر از گرسنگی جلوگیری کرده مانند آبگوشت و در افطار نان و پنیر، چای شیرین، نان و سبزی و نان و گرده استفاده می‌کردند.

نعمتی در ادامه از دیگر مراسم‌ مرسوم در همدان را افطاری دادن بزرگ خاندان و یا خانواده به همه بستگان خواند و گفت: در روستاهای نهاوند رسم بوده که به طور حتم بزرگ خاندان در روزهای اول، وسط و پایان ماه مبارک رمضان شیر نذر کرده و یا گوسفند قربانی می‌کردند و آبگوشت بار می‌گذاشتند.

وی اضافه کرد: در گذشته خانواده‌ها تازه عروس و تازه دامادها را در ماه رمضان دعوت کرده و یا برای آن‌ها شیرینی و غذاهای مخصوصی را می‌فرستادند.

نعمتی یکی از مهمترین اعمال مردم همدان در ماه رمضان را خواندن دعای سحر دانست و اظهار داشت: همچنین مردم در مواقع سحر و افطار نماز جماعت را در مساجد اقامه کرده و هر روز به زیارت اهل قبور می‌رفتند.

یک بانوی همدانی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر بابیان اینکه پخت غذاهای مخصوص از آیین های مربوط به ایام ماه مبارک رمضان است، گفت: زنان همدانی در این ایام برای افطار، بیشتر غذاهایی نظیر آش رشته، فرنی، ترحلوا، طاس کباب، شامی کباب، سرداشی، بورانی و شیربرنج و برای سحری نیزرشته پلو و آبگوشت می پزند.

پخت شیرینی های محلی مانند کماج، انگشت پیچ، پنجه خاله و اگرده نیز در ماه رمضان بین خانواده های همدانی رواج دارد پروانه عبادی عنوان کرد: پخت شیرینی های محلی مانند کماج، انگشت پیچ، پنجه خاله و اگرده نیز در ماه رمضان بین خانواده های همدانی رواج دارد.

عبادی با بیان اینکه زیارت اهل قبور، شرکت در آیین های شب های احیا و قدر و برگزاری ایام سوگواری شهادت مولی الموحدین امام علی (ع) از دیگر آداب و رسوم مردم شهرها و روستاهای استان همدان در ماه پر رمضان است، گفت: شعبان که به واپسین روزهای خود نزدیک می شود، همدانی ها با گرفتن روزه، به پیشواز ماه مبارک رمضان می روند و با آغاز ماه مبارک رمضان در همدان، در شهرها و روستاهای این استان روزه داری آغاز می شود.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان همدان نیز گفت: همزمان با ایام ماه رمضان ۱۸۰۰ مسجد، ۲۴۰۰ هیئت مذهبی و ۳۰۰ موسسه قرآنی در استان همدان فعال خواهد بود.

حجت‌الاسلام علی دشتکی با اشاره به اینکه مقدمات برای ورود به ماه رمضان فراهم شده است، افزود: در ماه رمضان یک هزارو ۸۰۰ مسجد، ۲ هزارو ۴۰۰ هیئت مذهبی و ۳۰۰ موسسه قرآنی فعال هستند.

وی درباره اینکه عموم مردم در ماه رمضان در صحنه‌های معنوی و فرهنگی حضور دارند، اظهار داشت: اولویت‌ها در توجیه مبلغان، اهتمام ویژه به آسیب‌های اجتماعی خاص نظام است و همایش‌های توجیهی مختص مبلغان باید در تمامی شهرستان‌ها برگزار شود.

حجت‌الاسلام علی دشتکی با بیان اینکه در ماه رمضان باید نسبت به ایتام و نیازمندان برنامه‌ریزی انجام شود، عنوان کرد: در مساجد، هیئت‌ها و توسط مبلغین این امر باید موردتوجه قرار می گیرد.

این آداب‌ورسوم بیانگر آن است که هرچند مدرنیته به زندگی اکثر مردم واردشده اما مردم شهر و استان همدان هنوز پایبند برخی رسم و رسوم در زندگی هستند که همین رسوم به زندگی زیبایی خاصی بخشیده است.

انتهای پیام/ص